Het Nederlandse grondgebied bestaat voor ongeveer 9 procent uit laagveen. Een groot deel van de bodem van dit laagveen daalt. In het landelijk gebied is deze bodemdaling nauw verweven met de verlaging van de grondwaterstand (drooglegging) ten behoeve van de landbouw, en vooral de melkveehouderij. De veengrond boven de grondwaterspiegel daalt als reactie op de ontwatering, door inklinken van de slappe bodem en door oxidatie van de organische stof, waarop het peil verder moet worden verlaagd (peilindexatie) en de bodem vervolgens weer verder daalt. In de bebouwde gebieden binnen dit laagveen daalt de bodem door zetting bij belasting door bebouwing en infrastructuur.
De negatieve gevolgen van de bodemdaling reiken verder dan die voor de landbouw en de eigenaren van bebouwing en infrastructuur. Er zijn kosten voor de waterbeheerder, die het grondwaterpeil steeds moet aanpassen aan de belangrijkste functies. Er zijn negatieve effecten op de natuur en biodiversiteit doordat het grondwater vanuit natuurgebieden naar de lager gelegen, dalende landbouwgebieden weg zijgt waardoor verdroging op kan treden. Er zijn effecten op het klimaat doordat bij de afbraak van het veen broeikasgassen, vooral CO2, vrijkomen.
© PBL Planbureau voor de Leefomgeving
Contact:
Den Haag, 2016
PBL-publicatienummer: 1064
gertjan.vandenborn@pbl.nl
Auteurs:
G.J. van den Born, F. Kragt, D. Henkens (PBL-STOWA),
B. Rijken, B. van Bemmel en S. van der Sluis (PBL).
Met onderzoeksbijdragen van N. Polman, E. Bos en
T. Kuhlman (WUR-LEI), C. Kwakernaak en J. van den Akker
(WUR-ALterra), V. Diogo en E. Koomen (VU Amsterdam),
G. de Lange (Deltares) en J. van Bakel (de Bakelse Stroom)
Deze publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA), die onder andere heeft bijgedragen aan de inventarisatie van de waterbeheerkosten en de instelling van de begeleidingscommissie, bestaande uit vertegenwoordigers van waterschappen, provincies, landbouw, natuur en gemeenten. Tevens veel dank aan de onderzoeksbijdragen van de onderzoekers van Wageningen Environmental Research, Wageningen Economic Research, Deltares en de Vrije Universiteit.
Delen uit deze publicatie mogen worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding:
Born, G.J. van den et al. (2016), Dalende bodems, stijgende kosten, Den Haag: PBL.