Kansen benutten

Met de Omgevingswet zegt Nederland de sectorale aanpak van bodem vaarwel. Decentrale overheden hebben de opgave om zich in te zetten voor een integrale benadering van beleid op het gebied van de fysieke leefomgeving. De jarenlange focus op chemische bodemkwaliteit heeft ervoor gezorgd dat het bodemwerkveld deels is losgeraakt van andere kwaliteiten en eigenschappen van de bodem; de relatie met ruimtelijke ordening en bestuurlijke besluitvorming is veelal nog dun. In het project ‘samen de diepte in’ – uitgevoerd in het kader van het kennisprogramma van het uitvoeringsconvenant Bodem & Ondergrond – gaan we op zoek naar nieuwe en hernieuwde rollen van het domein bodem en ondergrond.

Doel

Het doel van het project ‘Samen de diepte in’ is om lokale overheden te activeren om aan de slag te gaan met het verwerken van bodem & ondergrond in de Omgevingswet. Daarnaast heeft het project tot doel om de beschikbare kennis en geleerde lessen die in het project worden opgedaan te ontsluiten, zodat deze voor iedereen beschikbaar is. Zo zorgen we samen voor de verdere verspreiding en landt bodem en ondergrond straks op adequate wijze in de Omgevingswet.

Verbinding met maatschappelijke opgaven

Vrijwel alle regio’s hebben zich doelen gesteld ten aanzien van energietransitie en klimaatverandering. Afhankelijk van de regio komen daar uiteenlopende vraagstukken over bijvoorbeeld drinkwater, voedselveiligheid, biodiversiteit, infrastructuur en woningbouw bij. Deze opgaven hebben allemaal een ondergrondcomponent in zich. De balans tussen beschermen en benutten is van groot belang. Welke bijdrage kan bodem leveren aan het oplossen van (nieuwe) maatschappelijke opgaven en welke randvoorwaarden dienen meegenomen te worden? Inzicht in wat beschikbaar is en leren omgaan met onzekerheden is in deze essentieel om bodem op volwaardige wijze op te nemen in besluitvorming.

Afhandeling van de bodemsaneringserfenis

Ondanks de noodzakelijke verbreding blijft het omgaan met resterende bodemverontreiniging een opgave. Echter, met de inbouw van de bodemsaneringswetgeving in de Omgevingswet verschuift de rolverdeling. Betrokken partijen zijn op zoek naar nieuwe structuren, zekerheden en aanknopingspunten.

• Wie bepaalt wat?
• Wie betaalt wat?
• Hoe moet je samenwerken?
• Welke kennis is noodzakelijk en waar bevindt zich deze kennis?

Organisatie- en cultuurverandering

Voor de decentrale overheden worden de zekerheden van de “oude” bodemsaneringswereld ingewisseld voor vrijheden en verantwoordelijkheden die horen bij de Omgevingswet. Daarin leren ambtenaren de integrale bodembenadering te “verkopen”, zowel extern (binnen participatietrajecten) als intern (ruimtelijke ordenaars, andere werkvelden in de fysieke leefomgeving en bestuurders).

Op initiatief van

De Omgevingswet

De Omgevingswet is in aantocht en dat brengt de nodige veranderingen met zich mee op het gebied van beleid, wet- en regelgeving. Diverse wetten, waaronder de Wet bodembescherming, worden verenigd in de Omgevingswet. Voorbeelden van de instrumenten die hiervoor kunnen worden ingezet zijn Omgevingsvisies en Omgevingsplannen. Hierin worden ambities en methodes uiteengezet welke verband houden met uiteenlopende thema’s rond de fysieke leefomgeving. Het is van belang dat het thema bodem op een volwaardige wijze wordt opgenomen in deze visies en plannen. Dat kan worden bereikt door zelf te begrijpen welke verantwoordelijkheden en taken er in de toekomst gelden onder de Omgevingswet en hoe het beste afstemming kan worden gezocht met andere thema’s, zoals energietransitie of voedselzekerheid. Een consortium van Tauw, RHDHV en Witteveen+Bos heeft het programma ‘Samen de Diepte in’ ontwikkeld. Hierin ondersteunen we diverse regio’s in het proces van overgang naar de Omgevingswet. Door vooral zelf aan de slag te gaan en van elkaar te leren, snijden we onderwerpen aan die spelen binnen de regio’s. Uiteindelijk zal via online platforms en diverse symposia de opgedane kennis en ervaringen worden gedeeld met een breder publiek.