Midden- en West-Brabant

Activiteiten in de regio

Een kernteam met mensen van gemeenten, Omgevingsdienst en provincie regisseert de activiteiten van het regioproject in Midden- en West-Brabant. Tot die activiteiten behoren het organiseren van netwerkbijeenkomsten, aansluiting zoeken bij werkgroepen die actief zijn in de regio met maatschappelijke opgaven (de thema’s) en het in beeld brengen van het externe netwerk. Daarnaast zijn er specifieke werkzaamheden, die hieronder zijn toegelicht.

Ondergrond Ontwerpsessie

Op 26 juni 2019 vond een ondergrond-ontwerpsessie plaats voor de Josephwijk in Roosendaal, als proefproject om integraal ruimtelijk te ontwerpen met de ondergrond als basis. Een boeiende bijeenkomst over een concrete vraag: hoe gaan we op een slimme manier de bovengrondse functies en ordening (in een gebied dat aan de vooravond staat van een stevige herinrichting) koppelen aan een ontwerp van de ondergrond. Tijdens de bijeenkomst kwam veel praktische opties voorbij, zoals een bodemenergiesysteem, energie-terugwinnend riool, een drainageriool, extra ruimte voor een park dat tevens fungeert als waterberging bij piekbuien. Ook werd nagedacht over de aanpak van een grondwaterverontreiniging. Het leverde voor de gemeente veel nuttige tips en contacten op. En een afspraak om als ‘Samen de diepte in’ vaker in deze wijk terig te komen om bij te dragen én te leren.

Brabantse bodemborrel

De Bodemborrel draait om ontmoeten, inspiratie opdoen en met elkaar in gesprek gaan over maatschappelijke uitdagingen en de rol van de bodem en ondergrond daarin. De Bodemborrel is er voor iedereen: van bedrijven tot inwoners, overheden en maatschappelijke organisaties.

Eerste editie

Op 11 juli 2019 vond de eerste editie van de Brabantse Bodemborrel plaats. Een zeer divers gezelschap sprak met elkaar over de bodem in Midden- en West-Brabant. De wethouder van Alphen-Chaam sprak over de noodzaak van de bodem in opgaven waar de gemeente voor staat. Inleider Thomas Jansen liet zien hoe je meer inzicht in het bodem- en watersysteem kunt verkrijgen en hoe je het gesprek daarover kan helpen voeren met behulp van augmented reality.

Het bleek een nuttige voedingsbodem voor de vier discussies die vervolgens plaatsvonden over de Omgevingswet, de noodzaak van een stadgenese, de toekomst van de melkveehouderij en de argumenten om hogere bodemambities in de gemeentelijke Omgevingswet-instrumenten vast te leggen. Een enerverende middag eindigde in een borrel, waarin de deelnemers het vooral eens waren over het belang van een goede bodem voor dit gebied.

Tweede editie

De opkomst en de inspiratie was weer groot tijdens de Bodemborrel op 21 november. Deze vond dit keer plaats in het ateliercomplex Electron te Breda.

Het programma begon met een presentatie en gesprek over ontwerpen met en vanuit de ondergrond in de Josephwijk te Roosendaal. Irene Sep en Martin Zeeman van gemeente Roosendaal vertelden over hun ervaringen met ontwerpen ‘nieuwe stijl’ in een wijk die volledig op de schop gaat.

Daarna was het tijd voor de pitches over ‘nieuwe stoffen en de lessen van PFAS’, ‘bestrijding van de Japanse Duizendknoop’, ‘ondergronds infrastructuur en data’ en ‘de risico’s van bodemenergie’. In twee rondes werd daar door alle aanwezigen druk over doorgepraat. Bent u benieuwd naar de uitkomst van de discussies en adviezen aan de pitchers? Het verslag vindt u op deze pagina.

Gesprek over bodem en maatschappelijke opgaven in Etten-Leur

In samenwerking met de VNG en de gemeente Etten-Leur en een aantal omliggende gemeenten is op 10 mei 2019 een gesprek gevoerd over bodem in relatie tot maatschappelijke opgaven. Aanwezig was een breed gezelschap: mensen die werken aan Omgevingsvisies, energietransitie, klimaatadaptatie, bodemkwaliteit, natuur, ondergrondse infrastructuur. De bijeenkomst legde twee zaken bloot: a) via de bodem en ondergrond zijn alle opgaven met elkaar verbonden en b) het is ontzettend lastig om daar een goed gebruik van bodem en ondergrond aan te verbinden. Ten aanzien van het laatste: dat vraagt kennis, data, ervaring. Alle reden om dit gesprek later nog eens voort te zetten

Oefenen met ‘hoofdpijn-locaties’ tijdens de Warme Overdrachtsessie

In augustus/september is er onder alle deelnemende gemeenten een enquête verstuurd over Bodemkwaliteitszorg en de Warme Overdracht van bodemtaken van Provincie naar gemeenten. Die opbrengst vormde de basis voor deze sessie.

Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2021 verantwoordelijk voor de bodem. En dus ook voor de chemische bodemkwaliteit. Het is dus cruciaal dat gemeenten goed de lijst met bodemlocaties screenen en onduidelijkheden op tijd bij de Provincie melden. Tijdens de verdiepende sessie op 21 november gingen we aan de slag met ‘hoofdpijn-locaties’ van die lijst. Vanuit Omgevingsdienst en Provincie waren de juiste experts aanwezig. In twee groepen gaven we elkaar advies. De Provincie lichtte het proces en de uitdagingen nog eens toe en er was ruim de tijd om vragen te stellen.

Daarbij werd duidelijk dat het controleren van de lijst met bodemlocaties belangrijk is om losse eindjes te voorkomen; na intreding van de Omgevingswet kan de Provincie geen beschikking meer geven. De aanwezigen concludeerden dat er nog (te) weinig besef is dat gemeenten straks zelf het beleid moeten maken en bestuurlijk verantwoordelijk zijn, ook al ligt de uitvoering bij de Omgevingsdienst.

We eindigen met een gesprek over de samenwerking op dit onderwerp: een deel van de gemeenten is heel nauw betrokken, maar een groot deel niet. Hoe komt dat en ‘piekt’ de Provincie te vroeg? De aanwezigen gaven de Provincie het advies om deze constatering op de bestuurlijke agenda te krijgen

Bestuurlijke Bijeenkomst Bodem

De komende jaren zijn er veel maatschappelijke opgaven, die niet zonder de bodem en ondergrond opgelost kunnen worden. De bodem, waar we samen vanuit verschillende verantwoordelijkheden beheerder van zijn, biedt vele mogelijkheden. Bijvoorbeeld voor duurzame energiewinning of -opslag, voor waterberging en verkoeling of om ons voedsel duurzaam op te verbouwen en ons drinkwater uit te halen.

Ook zijn er uitdagingen. Passen al deze functies wel in de ondergrond? Hoe benutten en beschermen we onze ondergrond? Er kunnen situaties ontstaan die ‘schuren’.  De Omgevingswet vraagt van ons hier samen en integraal naar te kijken.

Samenspel 

Het beheer en het gebruik van bodem, grondwater en ondergrond is een nog niet uitgewerkt bestuurlijk samenspel tussen gemeenten, waterschappen en provincie. Laten we samen die zoektocht aangaan. Want: bodemsystemen houden niet op bij de gemeentegrenzen en sommige taken vragen om een samenhangende gebiedsaanpak.

Burgemeester van Woensdrecht, Steven Adriaansen, gaat hierover het gesprek aan met Elies Lemkes-Straver, gedeputeerde Landbouw, Voedsel en Natuur. Lambert Verheijen, dijkgraaf van waterschap Aa en Maas, en Erik Heskes, projectmanager ondergrond bij de provincie Noord-Brabant, presenteren hun kijk op de uitdagingen en benodigde samenwerking.

Daarna onderzoeken we in kleine groepen, op een interactieve manier, schurende situaties uit onze provincie. Tot slot stellen we de vraag ‘wat doen we lokaal en wat doen we samen?

Ook op de hoogte blijven?

Schrijf je in voor de nieuwsbrief en uitnodigingen voor sessies door een mail te sturen aan Richard Welling van Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant: R.Welling@omwb.nl